Popüler ansiklopedilerde ve hatta Mesudiye ile ilgili yayınlarda Ordu-Mesudiye bölgesinin Fatih Sultan Mehmed’in Trabzon seferi (1461) ile Osmanlı Devleti’ne dahil olduğu yazılmaktadır.[54]
Halbuki, Hacıemiroğlu Süleyman Bey, Yıldırım Bayezid’in Samsun’a gelmesiyle 1398 yılı baharında Osmanlı hakimiyetini kabul etmiştir.[55] Fakat Beylik yönetimi yine Hacıemiroğulları ailesine bırakılmıştır. Artık Osmanlı Devleti’nin himayesinde bulunan Beylik, Karadeniz’deki mücadelelerine devam etmektedir. Osmanlı Ordusu’nun 1402 yılında Ankara Savaşı’nda Timur’a yenilmesiyle Hacıemiroğulları tekrar bağımsız kalmıştır.[56]
1404 yılında deniz yoluyla Semerkand’a giderken Trabzon’a uğrayan İspanyol elçisi Clavijo’nun verdiği bilgilere göre, Orta Karadeniz Bölgesi’nde Arzamir (Hacı Emir) isimli bir Türk beyi hakimdir. Bu beyin on bin atlı askeri bulunmakta olup, Trabzon’dan vergi almaktadır.[57]
Clavijo’nun 1404 tarihinde tuttuğu kayıttan 1455 tarihine kadar olan zaman diliminde Hacıemiroğulları Beyliği hakkındaki bilgiler sınırlıdır. BOA. 13 Numaralı Tahrir Defterleri’ndeki atıflar, en azından Canik-i Bayram’ın yani takriben bugünkü Mesudiye’nin de içinde bulunduğu Ordu ve Giresun’un batı kesimlerinin Yörgüç Paşa’nın Canik harekatı sırasında (1427) Osmanlı topraklarına dahil edildiği anlaşılmaktadır.[58] Ve ilk tapu tahriri yapılmıştır. Bu tapu tahririne, yaptığımız araştırmalarda henüz ulaşamadık.
Dolayısıyla araştırıcı olmayıp, sadece yaşadıkları Mesudiye yöresine atalarının ne zaman geldiği hakkında bilgi edinmek isteyen Ordulular ve Mesudiyeliler, tercüme ansiklopedilerden edindikleri bilgilerle maalesef yanlış bilgi sahibi olmuşlardır.
Mesudiye yöresine ait bulunan ilk tapu tahrir defteri Fatih dönemine ait olup bu defter Prof. Dr. Bahaeddin Yediyıldız ve Ünal Üstün tarafından yayınlanmıştır.[59] Fatih devrinden I. Ahmed’e kadar Canik ya da Şarkî Karahisar sancaklarıyla birlikte beş tahrir yapılmıştır. Bu beş defter 1455-1613 yılları arasını kapsamaktadır.
15.yüzyıla ait iki[60], 16. yüzyıla ait iki[61] ve 17. yüzyıla ait bir tahrir defteri[62]ne ait değerlendirmeler Bahaeddin Yediyıldız tarafından 1985 yılında yapılmıştır[63]. 1642 tarihli Karahisar-ı Şarki Livası’na ait avarızhâne defteri ise tarafımızdan hazırlanmaktadır.
Osmanlı Belgelerinde Mesudiye Köyleri
Başbakanlık Osmanlı Arşivi tapu tahrir defterlerinde, Mesudiye’ye bağlı köylerin eski ve yeni isimleriyle Müslim ve gayr-i Müslim hane sayıları aşağıdaki tabloda, defterlerin tarihleri ve defter numaraları ile verilmiştir. Köylerin isimleri belgelerdeki yazılı şekliyle okunmuştur. Ayrıca, idari yapı da bölümün sonunda kronoloji olarak sunulmuştur. (Tablodaki M Müslim haneyi, G gayr-i Müslim haneyi göstermektedir.)
Köyün Adı 1455 tarihli BOA TT.
- 13 1485 tarihli BOA.TT.
- 37 1520 tarihli BOA.TT.
- 387 1547 tarihli BOA.TT.
- 255 1613 tarihli TKA. 169
- 1642 tarihli BOA.
- MAD 299
- M G M G M G M G M G M G
- Nefs-i Kal a[64]
- Kale Köyü 22 46
- Kotanı
- Derinçay Köyü[65]
- 20 29 42 49 35 5
- Taruhi[66] 2
- Çeriçe[67]
- Özlükent Köyü 7
- Rösbene
- Gülpınar Köyü 19 15 23 22 22 11
- Celal Me a Andız
- Celal Köyü 9
- Ispanasa
- Sarıyayla Köyü 2 3
- Armudkolu 8 6 7 11 42 7
- Beğseküsü 9 10 11 22 42 10
- Hamzalı 6 3 6 8 29 6
- Abdilü 6 10 4 25 78 4
- Gergeçi
- Güzelce Köyü 6 4 1 7 8 5
- Erik 2
- Birebir 19 23 42 69 108 18 24
- Çukuralan 3 7 12 3 18 11
- Zile
- Beyağaç Köyü 12 7 5 37 37 19
- Hatunviranı
- Bayırköy Köyü 2 24 21 43 59 87 36 100
- Gökçe Kinise
- Mahmudiye Köyü 44
- Yevelü Develü-Divalu
- Yevelü Köyü 17 24 46 34
- Parçı
- Üçyol Beldesi 28 13 21 46 23 64
- Taretyukaru[68] 12 3 9 16
- Lavus
- Güzle Köyü 16 8 13 17 8 24 12 1
- Alan 3
- Çerçi 4 11 82 7 9 4
- Mirahur[69] 17 4
- Karabayır 4 1 3 10 23 5
- Aşıklu 7
- Çavdar 12 9 2 6 12
- Ortaalan
- Topçam’ın Mahallesi 11 15 12 25 26 5
- Hevekse nam-ı diğer Mahmudalanı[70] 4 4 3 4 2 10
- Yavadı
- Yeşilce Beldesi 12 9 21 47 82 36
- Faldaca-i Ulya
- Yukarıgökçe Köyü 30 24 42 8 35 16 16
- Faldaca-i Süfla
- Aşağıgökçe Köyü 1 30 20 30 28 5 58 7 13
- Herközü 10 7 20 3 7
- Busay
- Güvenli Köyü 5 1 20 2 16
- Aruk Musa
- Arıkmusa Köyü 29 16 15 22 57 6
- Göbeden[71] 5 2 2 2 9 2
- Aşud 9 5 9 6 10 4 2
- Karacaviran 15 1 1 11 15 11
- Ilışar 10 3 1 13 10 28 14 13
- Manil
- Yardere Köyü 3 1 8 13 10 4
- Maksudalanı 4
- Çiftlik
- Çiftlik Sarıca Köyü 1 1 1 1
- Burnaz
- Dayılı Köyü’nün Mahallesi 6 2 3 3 10 3 4
- Sunumi
- Yağmurlar Köyü 3 1 10 24 11 16 7 4
- Taylı
- Dayılı Köyü 10 3 2 33 23 27 14
- Eskidir
- Kavaklıdere Köyü 47 46 4 53 4 38 20 37 16 15
- İstavri
- Doğançam Köyü 23 5 29 1 7 1 4
- Geldişer
- Mesudiye’nin Mah. 1 1 2 18 5
- Tavara
- Mesudiye’nin Mah. 7 9 8 9 5 3
- Fisdoru
- Mesudiye’nin Mah. 3 3 1 2 10 4
- İkşere
- Ekşere Mesudiye’nin Mahallesi 6 2 17 5 9 5 6 5
- Başağrı
- Konacık Köyü 13 5 26 19 17 12 2
- Göçbeğ
- Göçbeyi Köyü 1 1 1 8 13 3
- Şeyhlü
- Şıhdere Topçam’ın Mahallesi 5
- Gündoğmuş[72] 2 2 2 7 14 4
- Sarıca-i İslamiyye
- Müslim Sarıca Mes. Mahallesi 11 11 7 17 74 9
- Sarıca-i Diğer
- Kafi Sarıca Köyü 3 1 1 20 2
- Gıcı
- Güneyce Köyü 3 5 8 11 7
- Arpaalanı 25 15 4 26 21 18
- Yasdura
- Yeşilçit Köyü 2 48 2 28 3 42 52 69 8 18
- Balıklı 4 4 3 2 6
- Musalu 9 1 11 16 83 15
- Yavşan 26 4 47 11 99 12 42
- Enekalanı
- İnalan Topçam’ın Mahallesi 8 13 16 23 28 2
- Herise
- Çaltepe Köyü 45 32 55 77 16 65 18 3
- Mismilon
- Beşbıyık Köyü 1 20 20 40 7 36 7 27
- Öğrek[73]
- Çaylı Köyü 11
- Karamerek
- Yuvalı Köyü 7 4
- Çorak[74]
- Sarıkaya Köyü 1 1 10 31 6 9
- Karıca 6 14 23 11 6 5
- Bayraklı 1 17 28 32 7 39 21 22
- Keykuş
- Güneyce Köyü 8 10 33 17 21 8
- Fiyaz
- Dursunlu Köyü 8 5 10 16 15 9
- Avnaşa[75] 14 18 19 21 35 4
- Türkköyü 4 1 10 10 4 4 18
- Esedlü
- Esatlı Köyü 27 15 8 28 26 5 2
- Ortaviran
- Çavdar’ın Mah. 13 12 14 23 1
- Bağçeköy[76] 5 12 3 1
- Gebeme
- Topçam Beldesi 3 2 4 8 43 9
- Kışlacık 1 4 1 15 9
Toplam 478 352 360 224 517 326 834 447 159 161 910 172
Toplam Yekün 830 854 843 1281 2251 1082
Belgelere dayanarak verdiğimiz bu tabloda görüleceği gibi gayr-i müslim nüfusunun, Müslim nüfusa oranı çok düşüktür. Şu gerçek herkes tarafından iyi bilinmelidir ki Mesudiye ve Ordu yöresi Türkler tarafından fethedildikten sonra gayr-i müslimlerin sayısı çok azdı. Ve hiç bir zaman bugünkü Ordu İli sınırlarında % 10 nispetini aşamadığı gibi bir kaç istisna hariç Müslümanlaşıp Türkleşmedikleri, Türk müsamahası sayesinde varlıklarını son yüzyıla kadar sürdürdüklerini bütün tarihçiler ittifakla kabul etmektedir. Rumların, Osmanlı Devleti’nin zayıflamasıyla ve dış güçlerin desteğiyle bu bölgede nüfuslarını artırma ve devlet kurma hayalleri, hiç bir gerçeğe dayanmadığı için sonuç vermediği ve neticede bu toprakları gerçek sahiplerine terk etmek zorunda kaldıkları açıkça ortadadır.
Osmanlı Devleti’nin engin hoşgörüsü sayesinde bu bölgedeki Rumlar rahat bir hayat sürdüler. Ve kesinlikle dini hayatlarına karışılmayan bu insanlar demokratik haklarını kullanarak din değişikliğine de kesinlikle gitmemişlerdir.
Mesudiye topraklarında yaşayan Hristiyanların bir kısmı, Bizans döneminde Türklere karşı sınırları korumak için Bizanslılar tarafından Balkanlardan getirilen askerlerdi. 17. yüzyıla ait Başbakanlık Osmanlı Arşivi’ndeki Maliyeden Müdevver Defterleri Tasnifi’nin 299 numarada kayıtlı avarız defterinde yaptığımız incelemede bu bölgedeki gayr-i müslimlerden bir kısmının ismi Türk ismidir. İşte sınırlara yerleştirilen bu askerlerin büyük bir bölümü Kıpçak, Peçenek, Uz ve Koman Türkü’dür. Bu Türk olan gayr-i müslimlerden bazılarının ismi Gündoğdu, Çalabverdi, Tenriverdi, Hakverdi, Bünyad vs.dir.[77]
Hacıemiroğulları’nın Mesudiye yöresini fethiyle birlikte bu bölgeye Oğuzlar’ın Çepni, Döğer, Eymür, Karkın, Ala-yuntlu, Bayındır ve İğdir boyları yerleşmişlerdir.[78] Şu an bu coğrafyada yaşayan insanlar, buraların Türkleşmesini ve İslamlaşmasını sağlayan şehitlerin ve gazilerin torunlarıdır. Kanlarıyla suladıkları bu aziz toprakları bugün üzerinde yaşayan torunlarına bırakmışlardır. Dolayısıyla bu bölge insanının büyük bir çoğunluğu Oğuzların Çepni Boyu’ndan olmakla beraber yukarıda zikredilen boyların torunları da mevcut olabilir. Çünkü Hacıemiroğlu Beyliği askerlerinin arasında diğer boylara mensup insanlar da mevcuttu. Ama genel kanaat Çepni olduğu yönündedir.
Türkiye Türkleri’nin ataları olan Oğuzlar’ın 24 boyundan biri olan Çepniler; Oğuzlar’ın Üç Ok Kolu’ndan olup Gökhan’ın dört oğlundan birinin ismi Çepni’dir. Gökhan’ın diğer üç oğlu ise Bayındır, Peçenek ve Çavuldur’dur. Ongunları (arma) Sungur dur. Çepni kelime olarak Nerede düşmanı görürse hemen savaşır. anlamına gelmektedir.[79]
Yukarıda Mesudiye’ye bağlı köylerin belgelerde kayıtlı bulanan hane sayıları verilmişti. Bu köylerimize ait detay bilgilerini ve Mesudiye’ye ait coğrafi, sosyal yapı ve ekonomik durumu ait detay bilgileri Belgelerle Mesudiye Tarihi isimli çalışmamıza bıraktık.
